MARIA ANGELICA DAEY (1711-1779)

Maria Daey uit Alkmaar functioneerde in de jaren 1736-1753 de facto als penningmeester van de Egmondermeer. Zoiets was destijds bepaald niet alledaags.

Maria Angelica Daey werd geboren in 1711 als dochter van Hendrik Daey, onder andere dijkgraaf van de Hondsbossche Zeewering bij Petten. Zij trouwde in 1729 met Jan Anthony van Vladeracken, geboren 1708. Een goede partij, want diens vader was ook een vooraanstaand Alkmaarse regent. Jan Anthony zelf maakte voorspoedig carrière. Hij volgde zijn vader op als secretaris-penningmeester van de Egmondermeer en werd verder secretaris van de Schermer, heemraad van de Wieringerwaard en lid van het Alkmaarse stadsbestuur. Het echtpaar kreeg vier kinderen waarvan er slechts één, de in 1735 geboren zoon Hendrik, de volwassenheid haalde.

Verbeterhuis

Wat er precies loos was met Jan Anthony weten we niet. Maar in ieder geval was in maart 1736 bij Maria Angelica de maat vol. Zij liet hem dat jaar wegens zijn ‘ongebonde levenswijs’ opsluiten in het verbeterhuis. Twee jaar later gaven de zusters van Jan Anthony te kennen dat hij berouw toonde en beloofde zich goed te gedragen. Maar Maria wilde eerst zien en dan geloven. Zodoende werd Jan Anthony op proef voor een jaar opgenomen in het gezin van zijn zuster Yda en haar man Christoffel Six van Oterleek. Dier hadden toen overigens de bekende huwelijksportretten van Marten en Oopjen door Rembrandt aan de muur hangen, maar dat is een ander verhaal…

Opnieuw ‘buytensporigheden’

Maria Angelica trad kordaat op. Zij verkreeg van de burgemeesters een volmacht om werkelijk alle zaken waar te nemen. En zo nam zij tevens de financiële administratie van de Egmondermeer in handen. Dit natuurlijk met kennis van het polderbestuur. Natuurlijk was het in die tijd absoluut buitensporig als zij als secretaris de vergaderingen van het polderbestuur bijwoonde en meeging op de schouw. Daarvoor huurde zij een waarnemer in. In de Schermer nam een neef het secretariaat als waarnemer op zich. Ondertussen ging het goed met Jan Anthony tijdens zijn proeftijd. Maria Angelica stond hem toe naar huis te komen en voorjaar 1740 pakte hij zelf zijn ambten weer op. Maar helaas moest zij hem twee jaar later opnieuw laten opnemen in het tuchthuis omdat hij ‘in de vorige buytensporigheden van levensmanier’ was teruggevallen. Daar overleed Jan Anthony in oktober 1746.

‘Rekening dewelke Maria Angelica Daey is doende…’

Voor Maria Angelica was het in 1742 duidelijk dat haar echtgenoot niet meer in de gewone maatschappij zou terugkeren. Het werd dus tijd de nooit officieel vastgelegde regelingen in de Egmondermeer en Schermeer bevestigd te krijgen. In november 1742 verkreeg zij permissie van de heren van de Schermer omtrent het door haar neef waargenomen secretariaat. Ook in de Egmondermeer werd de reeds vertrouwde draad uit de tijd van Jan Anthony’s vorige opsluiting weer opgepakt. De polderrekening over de periode april 1741-april 1742 laat daar geen twijfel over bestaan. Boven die rekening staat in grote letters: ‘Rekening dewelke Maria Angelica Daey, huijsvrouw van Jan Antony van Vladeracken penningmeester, is doende …’. In april 1746 verzocht zij bovendien of haar zoon Hendrik – als hij daarvoor de leeftijd had bereikt – de ambten van zijn vader mocht overnemen. Dat werd toegestaan. In de tussentijd ging zij door met het waarnemen van het penningmeesterschap zoals ze al jaren ‘met accuraatheijt en promptitude’ had gedaan. Eind november 1753 komen we Hendrik voor het eerst als secretaris in een vergadering van het polderbestuur tegen. Toen pas was de rol van Maria Angelica uitgespeeld.

Finest hour

Maria Angelica hertrouwde in april 1753 met een weduwnaar. Zij overleed in 1779. Terugkijkend beleefde zij in de jaren 1736-1753 duidelijk haar ‘finest hour’. Echt officieel polderpenningmeester van de Egmondermeer was zij nooit. Dergelijke ambten waren in de toenmalige maatschappij gewoon niet voor vrouwen weggelegd. Maar zeker in de jaren 1742-1746 scheelde het niet veel. En daarom verdient de historie van Maria Angelica Daey binnen het traditionele mannenbolwerk van het waterschap een vet uitroepteken !

 Diederik Aten, december 2019

 

Fotobijschrift: Hoogstwaarschijnlijk is bovenstaande het huwelijksglas van Maria Daey en Jan Anthony van Vladeracken bijgesloten. Hun beide familiewapens staan erop, rechts het wapen van Daey. Het is verder versierd met de tekst ‘Floreat Schuylenburgh’, ‘Op de bloei van Schuylenburg’, de buitenplaats bij Wimmenum waar zij in 1729 in het huwelijk traden.