Verslag van de Felicitatiebijeenkomst van het project Water zoekt Vrouw op 7 februari 2009
“Meissie, het is je gelukt!”, zei de vader van Marga Kool toen ze vertelde dat ze was aangenomen als dijkgraaf van waterschap Reest en Wieden. Marga, op dit moment de enige vrouwelijke dijkgraaf in ons land, sprak op de Felicitatiebijeenkomst van het project ‘Water zoekt vrouw’ op zaterdag 7 februari 2009. De Nederlandse Vrouwen Raad en Waterlelie organiseerden deze bijeenkomst om de vrouwen te feliciteren die het gelukt is om in het bestuur van een waterschap te komen. De omstreeks vijftig aanwezige vrouwen waren blij met dit initiatief en lieten zich er ook heel positief over uit. Het was een goede bijeenkomst in het gebouw van waterschap Groot Salland in Zwolle waar we te gast waren.
Dagvoorzitter was Mea van Ravesteijn-Kramer, bestuurder van de Nederlandse Vrouwen Raad en oud-waterschapsbestuurder. Zij vertelde over het project ‘Water zoekt vrouw’ en de samenwerkingspartners daarin. Ze stelde de verschillende aanwezige sprekers voor en gaf Karin Nobel, stagiaire bij de NVR voor ‘vrouwen in besturen’, de gelegenheid haar onderzoek toe te lichten. Karin gaat onderzoek doen onder de bestuurders van de waterschappen en wil daarom deze dag gebruiken om contacten te leggen en afspraken te maken voor interviews. Karin ging die middag met een hele rij afspraken naar huis.
Hans de Jong, bestuurder van Groot Salland, trad op als gastheer en heette iedereen van harte welkom. Hij vertelde over het waterschap, dat vorig jaar haar 700-jarig bestaan vierde, en over het fantastische werk als bestuurder in deze boeiende tijd vanwege de klimaatveranderingen. Waterschap Groot Salland heeft te maken met grote rivieren en het IJsselmeer. Op het logo van het waterschap staat de kievitsbloem of Zwolse tulp, een heel gevoelig en zeldzaam bloemetje, dat alleen met heel goed natuurbeheer kan blijven bestaan. Hans de Jong gaf met enige trots aan dat Godelieve Wijffels, die zich enthousiast voor Waterlelie inzet, uit dit waterschap afkomstig is. Ten slotte deed hij de suggestie om naast de Waterlelie voor vrouwelijke waterschapbestuurders, de Lisdodde op te richten voor mannelijke waterschapbestuurders. Wel een leuk idee, maar later deed Marga Kool – zie verderop in dit verslag – een andere suggestie. Hans de Jong wenste alle aanwezigen veel succes bij hun belangrijke taak in het bestuur van de waterschappen.
Inhaalslag nodig
Marga Kool hield een inspirerend verhaal. Eerst iets over haar loopbaan: van lerares werd ze gemeenteraadslid, statenlid, gedeputeerde en daarna dijkgraaf. Volksvertegenwoordiger zijn is de mooiste taak die er is. Als vrouw moet je je plek opeisen, inbreng leveren op je eigen, vrouwelijke manier. Die gedachte is nog niet echt overal gerealiseerd. Wat ervoor nodig is, is elkaar bemoedigen. In de waterschappen is de ideale situatie nog niet bereikt als het gaat om een evenwichtige verdeling van mannen en vrouwen in de besturen. Er is een inhaalslag voor nodig.
Marga’s ouders waren boeren. Toen ze solliciteerde als dijkgraaf, was de reactie van haar vader: ‘Denk je dat je een kans maakt?’ Toen ze vertelde dat ze was aangenomen, zei haar vader: ‘Meissie, het is je gelukt!’ Maar we zijn er nog niet. Als we kijken naar de 59 DB-functies, dan zien we dat er 44 mannen en 15 vrouwen in de dagelijkse besturen zitten. Ook in de gemeenten zitten slechts 20% vrouwelijke wethouders. Vrouwen kunnen niet gemist worden. In gemengde besturen heerst een andere sfeer: minder ‘oude jongens krentenbrood’, quasi-daadkrachtig geblaat en het overtroeven in flinkigheid. Vrouwen zoeken over het algemeen meer naar consensus, hebben aandacht voor communicatie, leven mee met anderen. De valkuil voor vrouwen is dat ze de neiging hebben om zich aan te passen en bijvoorbeeld meegaan in de mannelijke manier van vergaderen, in het flink en daadkrachtig zijn. Het advies van Marga is: “wees niet krampachtig, verlies jezelf niet. Wees stevig maar niet hoekig, wees assertief maar niet stekelig.” Vrouwen kunnen ook onvriendelijk zijn: als we er eenmaal zitten, willen we er liever niemand meer bij.
De vraag of we de volgende keer bij de verkiezingen weer deze verhouding van mannen en vrouwen willen, moeten we nu al stellen. En we moeten besluiten welke actie we daarop gaan ondernemen. Veel vrouwen willen geen kandidaat zijn. “Ga ze overhalen, verleiden, ga afspraken maken en sla nu je slag. Vrouwen staan open voor vernieuwing. U kunt, binnen Waterlelie, over de grenzen van de waterschappen heen kijken. Dat is een groot voordeel als het gaat om vernieuwing van de waterschappen.”
En voor Hans de Jong had Marga de suggestie: “Richt de ‘vrienden van Waterlelie’ op. Steun de vrouwen, denk mee, werk mee aan de inhaalslag.”
Presentatie Waterlelie
Na deze woorden was het woord aan Anke van Essen en Leonie Bruggink die als coördinator van Waterlelie alle vrouwen hartelijk feliciteerden. Er was ook applaus voor Heiltje Duijster, die als vrijwilliger veel tijd heeft gestoken in het bijhouden van de website van Waterlelie. Aan de hand van een Powerpoint-presentatie ging Leonie in op de activiteiten van Waterlelie als netwerkorganisatie van vrouwelijke waterschapsbestuurders. Ze vertelde over de komende netwerkdagen, cursussen, de website, de bezoeken aan de waterschappen en de begeleiding van ervaren vrouwelijke waterschapbestuurders voor de nieuwe bestuurders.
Om dit alles te organiseren, vroeg ze om de inzet van nieuwe vrouwen, mede omdat Anke van Essen ermee gaat stoppen. Anke heeft zich vele jaren ingezet voor de waterschappen en voor Waterlelie en gaat nu andere dingen doen. Iedereen die er iets voor voelt om de netwerkbijeenkomsten mee te organiseren kan zich opgeven bij Leonie. Alle waterschapbestuurders kregen een rugzakje met het logo van Waterlelie erop. Anke vertelde dat dit ook een symbolische betekenis heeft. “In je rugzak stop je al je kennis en ervaring en daar put je uit. Vandaag kan die rugzak al een beetje gevuld worden met het informatiemateriaal dat voor iedereen klaar ligt.”
Resultaten campagne
Aan het eind van dit plenaire deel gaf Mea van Ravesteijn-Kramer nog even het woord aan Lotte Wouters, beleidsmedewerker bij de NVR en projectleider van ‘Water zoekt vrouw’, om de resultaten van de campagne bekend te maken. Lotte vertelde over de fasen in de campagne: over het informeren van vrouwen in regionale bijeenkomsten over waterschappen en over de verkiezingen, over het zoeken naar goede kandidaten, over workshops en trainingen voor de vrouwelijke kandidaten, over de campagne gericht op het gaan stemmen en liefst op een vrouw. Ze deelde de uitslagen van de verkiezingen op papier uit. Het aantal vrouwen in de besturen vóór en na de verkiezingen is niet goed te vergelijken. Er was een andere manier van verkiezingen, namelijk met lijsten waar je als kandidaat zo hoog mogelijk op moest zien te komen, en het aantal bestuursleden per waterschap is veranderd en een stuk minder geworden. Naast de gekozen bestuurders zijn er ook de zogeheten ‘geborgde zetels’ die worden ingevuld door de Kamers van Koophandel, Bosschappen, en LTO-organisaties. Daar hadden we in de campagne weinig greep op.
Wat opvalt in de cijfers: het aantal vrouwen inclusief de geborgde zetels is 19% gebleven, maar als we de geborgde zetels niet meetellen, is het percentage gemiddeld 24%. De verkiezingen zijn relatief gunstig gebleken voor vrouwen. Heel interessant is natuurlijk hoeveel vrouwen er met voorkeursstemmen zijn gekozen. Een aantal hiervan zit in de zaal. De resultaten verschillen ook per regio. In Zeeland en Overijssel is de campagne succesvol geweest. Karin gaat in haar onderzoek uitzoeken welke succesfactoren en belemmeringen er waren voor vrouwen voor het verkrijgen van een bestuursfunctie.
Mea sloot de bijeenkomst plenair af. Dieny Scheffer, voorzitter van de Nederlandse Vrouwen Raad, was bij deze bijeenkomst aanwezig en wenste alle vrouwen namens de NVR heel veel succes in de waterschapsbesturen.
Tekst: Lotte Wouters en Karin Nobel