Kiesrecht

Voor elk waterschap afzonderlijk bepaalde vroeger de provincie hoeveel hectares grond een inwoner moest bezitten om zich verkiesbaar te stellen voor het bestuur. Daarbij viel het landbezit van een getrouwde vrouw toe aan haar echtgenoot en dat van een weduwe aan haar zoons of schoonzoons.

Vrouwen konden zich niet verkiesbaar stellen, want
ze hadden geen passief kiesrecht. Weduwen, niet in gemeenschap van goederen getrouwde vrouwen en ongehuwde vrouwen hadden indirect wel actief kiesrecht. Zij moesten dan eerst een man tot gevolmachtigde aanstellen die, namens haar, een stem uitbracht.

Later zouden huiseigenaren en, sinds het einde van de vorige eeuw, ook inwoners van een waterschap kiesrecht krijgen. De vrije kandidaatsstelling door politieke- en belangengroeperingen hebben ertoe geleid dat steeds meer vrouwen in het bestuur werden gekozen.

De eerste vrouwen

In Noord-Holland werd eind 1905 de eerste vrouw verkozen in een waterschapsbestuur, weduwe C. Roodt in de Polder Helder en Huisduinen. Maar mevrouw verscheen nimmer ter vergadering en stuurde niemand als haar gevolmachtigde. Een gevalletje van ‘no show’ dus.
Voor zover mij bekend is Anne Wilhelmine Postumus Meijes -Star Numan uit het Friese Oudemirdum, echt de allereerste vrouw in een waterschapsbestuur geweest. In 1914 werd zij door Gedeputeerde Staten van Friesland benoemd in het voorlopig bestuur van het nieuw opgerichte waterschap De Luts in het zuidwesten van die provincie. Anne behoorde tot één van de initiatiefnemers voor de oprichting van dit nieuwe waterschap.
In 1917 trad, wederom in het bestuur van de Polder Helder en Huisduinen, een vrouw voor het voetlicht, namelijk weduwe Bonselaar, maar zij bedankte voor de eer.
Tien jaar later kwamen, kort na elkaar, twee vrouwen
in het bestuur van de Banne Buiksloot, een klein waterschap in het huidige Amsterdam-Noord. Dat waren weduwe G. Koeman-de Boer en de ongehuwde Eva Schalk.
In het voorjaar van 1927 kozen de bestuursleden uit hun midden Koeman-de Boer tot voorzitter. Vanwege haar verhuizing naar Edam legde zij een jaar later de voor- zittershamer neer en werd Eva Schalk door de algemeen bestuursleden tot nieuwe voorzitter gekozen. Maar eind 1928 moest zij als voorzitter plaats maken voor een man en daarna bedankte zij als bestuurslid. Later keerde Eva terug en zij bleef bestuurslid tot de opheffing van de banne in 1936.

Zij is nog jarenlang bestuurslid gebleven van het Hoog- heemraadschap Waterland en van het Heemraadschap Buikslotermeer. Van dat laatste schap was haar vader dijkgraaf geweest. Ze had hem graag willen opvolgen “maar dijkgravin, nee, dat wilde men niet”. In 2017 werd, als eerbetoon, een brug naar Eva Schalk vernoemd in het Noorderpark in Amsterdam-Noord.

       

FOTO: Dijkgraaf ir J.M. Leemhuis-Stout ontvangt in 1986 een nieuw hensboek uit handen van ir E.H. baron van Tuyl van Serooskerken, de dijkgraaf van Rijnland.